Gisteren was er op den internet de christmasspecial van Extras te zien. Ik wil toch even niets dan lof daarover uiten. Een uur en twintig minuten kijkplezier waarin hilariteit, ontroering en plaatsvervangende schaamte elkaar voortdurend afwisselen. Maar vooral het vraagstuk over de keuze tussen artistieke integriteit en geld/roem sprak mij aan. Op het einde van de aflevering steekt Ricky Gervais, via Andy Millman, een speech af die even toch de hele moderne media te kakken zet. Zij gehoorzaamt blind aan wat de massa wil en gooit daarmee zichzelf samen met een menigte mislukte roemgeile has-beens in de beerput van het entertainment. En die beerput wordt steeds groter, zodat steeds minder mensen eraan ontsnappen.
Opmerkelijk ook hoe Extras gaat over een figuur die Ricky Gervais zelf nooit wou worden. Andy Millman is net die kunstenaar die zijn ziel verkoopt voor roem. De mensen willen pruiken en catchphrases en dat krijgen ze ook. Terwijl Ricky Gervais zelf wel al 7 jaar aan een stuk zijn goesting doet, met roem en geld als neveneffecten. De moraal van het verhaal is net dat je voor de artistieke integriteit moet kiezen, voor wat je zelf wil doen, en niet voor wat je populair zal maken (makkelijk natuurlijk voor iemand die die keuze niet hoeft te maken). En dan maar hopen dat wat jij wil doen overeen komt met wat de mensen willen zien.
Dat alles past binnen de ruimere discussie over de definitie van kunst. Is iets wel kunst als het door niemand geapprecieerd wordt? Of is het zo dat de mening van de massa zo ver mogelijk verwijderd moet blijven van een definitie van wat kunst is. Is een film als Spiderman meer waard dan de films van Woody Allen omdat er meer mensen naar kijken? Of ligt de waarheid (er nu even vanuit gaande dat die bestaat) in het midden en is het ware kunstwerk een intelligent iets dat ook nog eens populair is?
Op welke 'objectieve' waarheid kan ik steunen als ik beweer dat die 'intelligente' film 'beter' is dan die 'domme' film (inderdaad 4 woorden tussen aanhalingstekens).
Hieraan valt onmogelijk te ontsnappen. Ik blijf vastzitten in mijn eigen definitie van kunst en zal nooit het recht hebben mensen te dwingen naar dat of dat te kijken of dit boek te lezen omdat het je bewust maakt van de absurditeit van de wereld. Daar zijn de meeste mensen ook helemaal niet naar op zoek wanneer ze op zaterdagavond naar kinepolis gaan.
De waarheid is dus slechts mijn waarheid, maar dat is geen reden om in extreem relativisme te vervallen. Ik mag er, steunend op mijn mening, toch alles aan proberen doen om die beerput kleiner te maken. En het is net dat wat Ricky Gervais met die christmasspecial probeert te doen (naast geld en roem verdienen natuurlijk).
En dat brengt mij nog maar eens bij het onderwerp van deze blog. Schrijf ik dit omdat ik erkenning wil, of omdat ik die mening kwijt wil en ergens buiten mezelf wil opslaan, zodat ik ze zelf beter begrijp? Probeer ik dingen te schrijven die ik grappig vind, of net dingen die anderen grappig zullen vinden? Staat de tekst centraal of de erkenning die ik ervoor zou kunnen krijgen?
Zoals steeds, leve het midden! Ik blijf hopen dat wat ik boeiend, grappig en interessant vind ook voor andere mensen boeiend, grappig en interessant is. Liefst in dezelfde volgorde. Ik hoop dat ik de keuze nooit zal moeten maken.
En in tussentijd kan ik nog een beetje jaloers zijn op Ricky Gervais.
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
19 opmerkingen:
Relativisme is zalig.
ik was aant wachten op uw antwoord
Maar dan is 'alles is relatief' toch een absolute regel :-D
ahaaaa
Alles is relatief, niks is relatief, dat maakt allemaal niets uit...
... zolang opera maar geen subsidies krijgt.
Ik heb het nog niet over de politieke gevolgen van mijn mening gehad hier en ik kan dat ook nog niet. We zullen die discussie wel nog een 137tal keer voeren in de toekomst.
"Hieraan valt onmogelijk te ontsnappen. Ik blijf vastzitten in mijn eigen definitie van kunst en zal nooit het recht hebben mensen te dwingen naar dat of dat te kijken of dit boek te lezen omdat het je bewust maakt van de absurditeit van de wereld."
Staat = dwang :(
Voor de rest spelen we nu ook al in Kinepolis 'de betere film'; toekomstig-gewijs gesproken gaat Kinepolis Gent zich daar zelfs meer en meer op toeleggen, en gaan de 'commerciële films' gespeeld worden in Kinepolis Flanders Expo.
En die goede films zullen blijven gedraaid worden als ze niet opbrengen? En waarom?
Of zullen ze wel opbrengen?
En waarom?
Garanties ga je van mij nooit kunnen krijgen, aangezien het in een samenleving zonder dwang niet mogelijk is om definitieve blueprints uit te tekenen over hoe mensen zich gaan gedragen. Daarom dus vragen is op voorhand mij blok zetten. Gewoon, for future reference, kwestie dat we het interessant kunnen houden.
Dit gezegd zijnde, het bestaan van de Sphinx en de Studioskoop suggereert toch het bestaan van een markt voor de betere film? Hoewel ze meestal niet spelen in de grootste zalen trekken Cinemanie films in kinepolis best wel volk hoor.
Ahja, 'betere film', trouwens, niet zomaar betere film. We zouden niet in waardeoordelen willen vervallen :D
Jij keert steeds terug tot uw leap of faith en die houdt in dat je ervan overtuigd bent dat uw systeem tot een betere wereld zal leiden. Om aan relativisme te ontsnappen neem ook ik een leap of faith vanuit de overtuiging dat mijn waardeoordelen, indien ze algemeen geldig zouden zijn, tot een betere wereld zullen leiden.
En elk waardeoordeel als dwang afschrijven is een beetje té dramatisch naar mijn mening.
Ofwel heb je een te ruime definitie van vrijheid. Ik mag vanuit mijn elitarisme (vreselijk woord trouwens) mijn waardeoordelen proberen opleggen aan de anderen, terwijl de anderen hetzelfde mogen doen bij mij. (Dat is trouwens helemaal iets anders dan mij als mens beter voel dan anderen)
Vb: ik word verkozen binnen een democratisch systeem en regeer vanuit mijn waardeoordelen (aangezien ik daarvoor verkozen ben). Ik beslis om de studioskoop te subsidiëren omdat zij naar mijn oordeel 'betere films' aanbieden, films die mensen slimmer maken, waardoor hun stem doordachter wordt. Als men dat niet leuk vindt kiest men bij de volgende verkiezingen (doordacht) voor iemand met andere waardeoordelen.
En als je nu zegt 'Hitler is ook democratisch verkozen vanwege zijn waardeoordelen' dan ben je weer te dramatisch bezig en dan zeg ik dat het gevolg van uw systeem een terugkeer is naar de oertijd.
Op zijn bek motje!
"Jij keert steeds terug tot uw leap of faith en die houdt in dat je ervan overtuigd bent dat uw systeem tot een betere wereld zal leiden. Om aan relativisme te ontsnappen neem ook ik een leap of faith vanuit de overtuiging dat mijn waardeoordelen, indien ze algemeen geldig zouden zijn, tot een betere wereld zullen leiden."
Ik keer niet terug naar een leap of faith bij deze; kan goed zijn dat er plotseling geen films meer gaan worden gemaakt die gij 'goed' vindt. Et alors?
"En elk waardeoordeel als dwang afschrijven is een beetje té dramatisch naar mijn mening."
Datgene dat van een staat een staat maakt is een monopolie van geweld binnen een bepaald gebied. Het moment dat je mensen hun gedrag probeert bij te sturen met potentieel geweld dwing je hen, en is er sprake van dwang. Mijn gebruik van de term dwang is volstrekt op zijn plaats; dat jij dat als dramatisch bestempelt verandert daar niks aan.
"Ofwel heb je een te ruime definitie van vrijheid. Ik mag vanuit mijn elitarisme (vreselijk woord trouwens) mijn waardeoordelen proberen opleggen aan de anderen, terwijl de anderen hetzelfde mogen doen bij mij. (Dat is trouwens helemaal iets anders dan mij als mens beter voel dan anderen)
Vb: ik word verkozen binnen een democratisch systeem en regeer vanuit mijn waardeoordelen (aangezien ik daarvoor verkozen ben). Ik beslis om de studioskoop te subsidiëren omdat zij naar mijn oordeel 'betere films' aanbieden, films die mensen slimmer maken, waardoor hun stem doordachter wordt. Als men dat niet leuk vindt kiest men bij de volgende verkiezingen (doordacht) voor iemand met andere waardeoordelen."
Het principe achter representatieve democratie dus. Het is niet dat ik het niet kén ofzo hoor. Wel een verrassing om jou het te horen verdedigen.
Het democratische ideaal is zowiezo een dat we in België in de verste verte niet benaderen. Ben je dan ook tegen de aspecten van het Belgisch systeem die ondemocratisch (as in, majority rule) zijn?
"En als je nu zegt 'Hitler is ook democratisch verkozen vanwege zijn waardeoordelen' dan ben je weer te dramatisch bezig en dan zeg ik dat het gevolg van uw systeem een terugkeer is naar de oertijd."
Het is nochtans wel zo.
En een samenleving zonder dwang heeft geen kloot de oertijd te maken. Holbewoners sloegen elkaar constant de kop in.
Aah, ik hou niet van deze wending.
(Let vooral op mijn onvijandigheid in wat volgt)
"Het principe achter representatieve democratie dus. Het is niet dat ik het niet kén ofzo hoor. Wel een verrassing om jou het te horen verdedigen.
Het democratische ideaal is zowiezo een dat we in België in de verste verte niet benaderen. Ben je dan ook tegen de aspecten van het Belgisch systeem die ondemocratisch (as in, majority rule) zijn?"
Ten eerste wil ik zeggen dat ik op geen enkel moment een alternatief systeem voorstel. De tekst ging over mijn mening over kunst, de politieke gevolgen daarvan nog even buiten beschouwing gelaten.
Als ik ze dan binnen beschouwing zou willen brengen moet ik een manier vinden om aan dat relativisme van u te ontsnappen. Dat is het hele doel van mijn betoog. Niet makkelijk aangezien relativisme het makkelijkst te verdedigen standpunt in de geschiedenis van de mensheid is (dit is geen tegenargument, gewoon een opmerking).
Maar ik denk toch nog 10 jaar nodig te hebben voor ik een consistente politieke mening ga hebben. Nu discussieer op gevoel en ik wens niet ingedeeld te worden bij de aanhangers van dit of dat systeem die gelijkaardige argumenten gebruiken.
Probeer mij dus niet te pakken door mijn 'systeem' onderuit te halen (dat is ongetwijfeld makkelijk) maar door het relativisme te verdedigen.
"Het moment dat je mensen hun gedrag probeert bij te sturen met potentieel geweld dwing je hen, en is er sprake van dwang."
Dit snap ik niet goed. Mag ik een voorbeeld van wat dwang is en wat niet en waar de grens ligt en is die duidelijk te trekken?
Als ik u dramatisch noem heeft het zeker daar iets mee te maken. Er zijn dan toch ontelbare vormen van wat jij 'dwang' zou noemen waar niemand echt last van heeft. Dus vanaf dat er iets van hogeraf gereguleerd wordt is er sprake van dwang? Of niet? En waarom is dat dan potentieel geweld?
En met mijn (licht retorische) laatste zin wou ik aantonen dat uw systeem niet mag beoordeeld worden op de anomalieën die het onderuit halen.
Dat wil alleen zeggen dat het bijgeschaafd moet worden.
Sorry voor de chaos
:-)
Ben blij dat we het niet te zwaar aan het verbreden zijn. Ik ga gewoon inpikken op paar kleine dingetjes en daarna de hoofdvraag in uw laatste post aansnijden.
"Niet makkelijk aangezien relativisme het makkelijkst te verdedigen standpunt in de geschiedenis van de mensheid is"
Er staat daar een interessant stukje over in mijn cursus Culturele Mediastudies (eigenlijk is die hele cursus relevant voor deze discussie maar goed); in dat stukje wordt juist opgemerkt dat relativisme als positie zelden wordt verdedigd . Een van de redenen die daarvoor wordt gegeven is dat eenmaal de relativist "there's no accounting for taste" en alle varianten daarop een paar maar herhaald heeft zijn argumentatie wat 'op' begint te lijken; een andere is omdat grote mediaconcerns vanuit dezelfde argumentatie vertrekken om aan winstmaximalisatie te doen.
Die auteur plaatst de relativisme-argumentatie tov de mass-ideology-argumentatie, die stelt dat films vandaag de dag vaak minderwaardige producten zijn die als enige doel hebben om winst te maken voor de kapitalisten. Dat is een vorm van 'common sense' die vooral in de intellectuelere middens algemeen aanvaard wordt, maar sinds de opkomst van postmodernisme en de gevoeligheid daarvoor binnen de culturele studies zelf moeilijk nog valt vol te houden. Waarom precies, daar gaan we het echt nog eens over hebben in real life (of, zo ge wilt, later deze week op uw blog, wanneer ik die cursus nog eens goed heb geblokt ;)
"Dit snap ik niet goed. Mag ik een voorbeeld van wat dwang is en wat niet en waar de grens ligt en is die duidelijk te trekken?
Als ik u dramatisch noem heeft het zeker daar iets mee te maken. Er zijn dan toch ontelbare vormen van wat jij 'dwang' zou noemen waar niemand echt last van heeft. Dus vanaf dat er iets van hogeraf gereguleerd wordt is er sprake van dwang? Of niet? En waarom is dat dan potentieel geweld?"
Ok, eerst en vooral; wanneer ik het over dwang heb dan heb ik het over staatsdwang. Dat er andere vormen zijn daar ben ik het volledig mee eens, maar daar mik ik mijn pijlen (nog) niet op.
De Staat is dus een instelling met een "monopoly on the legitimate use of physical force within a given territory."
Dwang (~coercion) is "physical force or threat of such against persons or property"
Uit het bovenstaande valt dus af te leiden dat er bij elke handeling van staatswege is dus sprake van dwang of potentieel geweld.
Ik vind het vreemd dat jij denkt dat de Staat zich bezig houdt met dingen waar 'niemand last van heeft'. Je mag gerust voorbeelden geven.
"En met mijn (licht retorische) laatste zin wou ik aantonen dat uw systeem niet mag beoordeeld worden op de anomalieën die het onderuit halen.
Dat wil alleen zeggen dat het bijgeschaafd moet worden."
Kijk, dit is de redenering die ik dus afleg:
0) valt een staatsmacht te legitimeren?
a) ja (ga naar 1)
b) neen (je bent een anarchist, gefeliciteerd)
1) Behoeft die staatsmacht legitimatie?
a) ja (ga naar 2)
b) neen (ga met je lego's spelen)
2) Waardoor wordt deze gelegitimeerd?
a) door the 'greatest happiness of the greatest number', bepaald door een verlichte elite (het principe achter technocratie)
b)door door de meerderheid, waarbinnen elk individu zowel zijn eigen doelstellingen als die van het collectief nastreeft (het principe achter democratie)
c) door een elite die zich beroept op een 'andere' legitimatie (God, Allah, Jahweh, 'de traditie', 'de revolutie',...)
2)a) valt moeilijk vol te houden te houden door dingen zoals:
-de twijfelachtige legitimatiegrond van utilitarisme (we herinneren ons wel de voorbeelden vanuit zedenleer)
-het feit dat de wetenschap zo ver nog niet staat dat ze van elke burger het 'geluk' kan bepalen
- het gevaar dat schuilt in het centreren van macht binnen een bepaalde groep
Tussen a) en b) zijn er verschillende mengvormen, waarbij representatieve democratie eerder bij een technocratie aanleunt dan directe democratie bv. Hoe ge naar een van beide vormen neigt hangt af van de mate waarin ge vindt dat een elite dus het geluk als legitimatiegrond kan gebruik, het geluk kan weten, en geen misbruik gaat maken van haar macht.
Er is natuurlijk nog ook een optie die een afkeer heeft van zowel het vermeende beterweten van de elite als van de irrationaliteit en onwetendheid van de massa's; enter anarchism :)
Bedankt om mee te gaan in mijn matiging :-)
Relativisme wordt inderdaad bijna niet verdedigd, maar is wel makkelijk verdedigbaar. Misschien wel om de reden dat het de waarheid is, zoals ik al in mijn tekst zei. Het is het probleem waarvan ik vertrek.
Als ik een absolute basis zou vinden van bijvoorbeeld moraliteit dan is dat MIJN absolute basis, wat het per definitie niet meer absoluut maakt. Ik kan nergens op terugvallen om aan te tonen dat mijn waarheid dé waarheid is.
En als ik die 'waarheid' aan anderen opleg dan moet die machtspositie gelegitmeerd worden.
Enfin, om maar te zeggen, ik volg uw redenering perfect. Maar ik wil de dingen die jij opgeeft niet opgeven.
Langs de ene kant hoop ik daarvoor op de wetenschap. Hoewel een totaal wetenschappelijke maatschappij ongetwijfeld ook griezelig kan zijn.
Ik zal mijn ideaalbeeld nog eens abstract beschrijven als een traag evoluerende maatschappij met neutraal wetenschappelijk onderzoek, een goed geïnformeerde bevolking en een veelheid aan failsafesystemen die misbruik (de Hitlers) moeten voorkomen.
Ik weet, daar valt niet veel mee te doen momenteel, dus laat ons die politieke discussie vergeten en nog enkele keren verder zetten in de toekomst. De tekst is geschreven vanuit het standpunt van iemand die kunst wil maken. Die mag niet van relativisme uitgaan. Hij wil met zijn kunst iets veranderen in de wereld. Hij wil van deze wereld naar een 'betere' wereld en gelooft dus dat wat hij creëert meer waard is dan dat waar hij kritiek op geeft, dat wat populair is. Hij wil dus niet inspelen op de groep die al overtuigd is van zijn gelijk maar op de rest van de wereld.
Hij heeft niets aan een relativistische redenering, wat maakt het dan nog uit? En aangezien kunst geen dwang of potentieel geweld is, is zijn elitaire overtuiging perfect ok. Ze kan zelfs bestaan binnen uw systeem (in hoop dat hij niet wordt weggeconcurreerd door het 'lichte entertainment').
Enfin, mijn algemeen besluit is dat relativisme realiteit is, maar dat we dat niet zomaar hoeven te aanvaarden en dat we moeten blijven streven naar een absolute basis hoe chaotisch en onvatbaar die ook zal zijn.
"Enfin, mijn algemeen besluit is dat relativisme realiteit is, maar dat we dat niet zomaar hoeven te aanvaarden en dat we moeten blijven streven naar een absolute basis hoe chaotisch en onvatbaar die ook zal zijn."
... is de gedachte eigenlijk al eens bij jou opgekomen dat er ergens op deze planeet een schaakgenie rondloopt dat naar klassieke muziek luistert en die gelooft dat er ook een absolute basis voor cultuur bestaat, maar die een afkeer heeft voor Britse en absurde humor en series als Extras of In de Gloria evalueert als even populistisch als pakweg de Pfaffs?
Ik snap wel waarom je Extras als goed beschouwt (elliptische kwaliteiten, kritiek op het algemeen aanvaarde of de norm, etc.), dat zijn dezelfde redenen waarom ik het goed vind, maar het zou denk ik een interessante oefening zijn moest je in een volgende bijdrage proberen te systematiseren wélke kwaliteiten of tendensen binnen een tekst deze een aanspraak op het absoluut goede laten maken.
Jah, inderdaad. Dat is toch het hele probleem dat ik in de originele tekst (je weet wel, 18 postst geleden) al beschreef.
Ik denk dat het essentiële hier vooral ligt in het streven naar een absolute norm en niet in het verwerven ervan. Als ik op één of andere manier kan bewijzen dat die programma's meer waard zijn en dus moeten bekeken worden sta ik niet echt veel verder.
Mijn doel met de tekst is om mensen die aflevering te laten zien zoals ik ze zie in de hoop dat dat hetzelfde gevoel oproept.
Die hoop haal ik uit het feit dat we in dezelfde wereld opgroeien en dezelfde biologische compositie hebben.
Ik probeer dus ogen te openen voor mijn waarheid (niet dé waarheid) en dat zonder dwang of geweld. En onze schaakkampioen is vrij om hetzelfde te proberen.
gevonden !
jongens , jullie zijn niet te geloven
van Extras naar staatsdwang over geweld en back.
bijzonder interessante discussie trouwens
wat toms eigenlijk vragen betreft: ( Dat alles past binnen de ruimere discussie over de definitie van kunst. Is iets wel kunst als het door niemand geapprecieerd wordt? Of is het zo dat de mening van de massa zo ver mogelijk verwijderd moet blijven van een definitie van wat kunst is. Is een film als Spiderman meer waard dan de films van Woody Allen omdat er meer mensen naar kijken?)
ik denk dat we om de vraag 'wat is kunst?' (want daar komt het uiteindelijk op neer, als ik het goed voor heb) te beantwoorden, niet mogen vergeten dat deze vraag erg Westers is (hiermee wil ik echter niet beweren dat ze beter is omdat ze Westers is).Kunst op zich is een specifiek menselijk fenomeen. Daarom zou ik durven beweren dat aan feit dat zowel jij, ik, tom en pieter deze kunst unaniem goed vinden, morele principes , ten grondslag liggen.
(hiermee wil ik echter niet beweren dat iemand die een programma als 'de pfaffs' oprecht goed vindt, geen of 'slechtere' morele principes heeft)
voorts wil ik ook nog opmerken dat een algemene interesse voor kunst, vaak sociaal-cultureel bepaald wordt. De vierde wereld heeft nu eenmaal minder interesse in kunst (hetgeen men hen niet kan kwalijk nemen, kunst zou mij immers ook geen fluit kunnen schelen als ik me elke maand opnieuw de vraag moet stellen waar ik het geld vandaan zal halen om mijn 12 kinderen eten te geven)
ok , verder heb ik even niet zoveel meer te bemerken maar ik zal er nog even over nadenken
Een reactie posten